Κυριακή ΙΒ' Λουκά

Διδαχή τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου μας κ.κ. ΝΙΚΟΛΑΟΥ

Ὅπως ἕνα πτηνό, ὅταν εἶναι δεμένο, θέλει νά πετάξει καί δέν μπορεῖ,
γιατί μόλις κάμει νά πετάξει πέφτει κάτω, ἑλκόμενο ἀπό τό δεσμό του,
ἔτσι καί ὁ ἄνθρωπος, ἀγαπητοί μου Χριστιανοί, πού εἶναι δεμένος ἀπό τά πάθη

Θέλει νά ὑψωθεῖ στό ὕψος τῆς ἀπάθειας, ἀλλά δέν μπορεῖ. Γι΄ αὐτό ὁ μέγας ἀπόστολος Παῦλος στή σημερινή περικοπή μᾶς συμβουλεύει νά ἀπαλλαγοῦμε ἀπό τίς ἁλυσίδες τῆς ἁμαρτίας καί νά ἀποβάλουμε κάθε τι πού βαραίνει τά φτερά τῆς ψυχῆς μας. Νά ἀπεκδυθοῦμε τόν παλαιό ἄνθρωπο τῶν κακῶν ἐπιθυμιῶν καί νά ἐνδυθοῦμε τό Χριστό.

Μέ τήν ἔννοια «παλαιός ἄνθρωπος» δηλώνει ἡ θεολογία μας τήν κατά­σταση τοῦ ἀνθρώπου μετά τήν εἴσοδο τῆς ἁμαρτίας στή ζωή του. Ἡ πτώ­ση τῶν πρωτοπλάστων ἐβύθισε τόν ἄνθρωπο μέσα στά πάθη καί διέκοψε τήν θεϊκή κοινωνία. Ἔφερε διεστραμμένες συνήθειες καί ξένη πρός τό μέτρο τῆς φύσεως ἱκανοποίηση τῶν ἐπιθυμιῶν τοῦ σώματος. Ἀπό τήν παρά­­χρηση τῶν δυνάμεων τῆς ψυχῆς προῆλθαν τά βδελυρά καί ἀπεχθῆ πάθη. Ἡ προσκόληση στίς αἰσθήσεις ἐδημιούργησε «ἐμπαθή ἀγάπη» στό ἴδιο τό σῶμα, δηλαδή τό φρόνημα τῆς σαρκός. Τά πάθη εἶναι γνήσιοι καρποί διαστροφῆς. Τραυματίζουν καί βασανίζουν τήν ψυχή μέχρι θα­νά­του. Ἀποδιώχνουν τή θεία Χάρη καί σιγά σιγά ἐπιφέρουν τόν πνευματικό θάνατο. Ἡ τραγική κατάσταση τῶν παθῶν στήν ὁποία εὑρίσκονται πολλοί, δέν εἶναι συνέπεια κάποιας ἐνέργειας τοῦ Θεοῦ, ἀλλά ἀποτέλεσμα τῆς ἐλεύ­θε­ρης ἐκλογῆς τοῦ ἀνθρώπου. Δέν εἶναι τιμωρία τοῦ Θεοῦ γιά τήν παρακοή. Εἶναι φυσική συνέπεια τῆς ἀπομα­κρύν­σεως τοῦ ἀνθρώπου ἀπό τήν πηγή τῆς ζωῆς. Μακριά ἀπό τό Θεό ὑπάρχει φθορά, πικρή γεύση ζωῆς, νοητός θάνατος.

Ὁ ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς, βαθύς θεολόγος καί μέγας Πατήρ τῆς Ἐκκλησίας μας, λέγει ὅτι τά πάθη ἐπιστρατεύονται ὡς μηχανήματα ἀπό τήν ἁμαρτία, γιά νά διασπάσουν τήν ἁρμονική ἑνότητα τῆς ψυχῆς. Νά φέ­ρουν βλάσφημες σκέψεις στό νοῦ, νά ἀλλοτριώσουν τό συναίσθημα καί νά ἀπο­κτηνώσουν τίς ἐπιθυμίες. Μέ τή συγκατά­θε­ση τοῦ ἀνθρώπου στήν ἁμαρ­τία πρῶτος βάλλεται ὁ νοῦς. Γεμίζει ἀπό ἐμπαθεῖς σκέψεις. Περιερ­γά­ζεται ὅ,τι τοῦ ἀφαιρεῖ τή γαλήνη τῆς Χάριτος. Ὑποτάσσεται στήν ἐπι­θυ­μία καί γίνεται δοῦλος τῆς πιό βασανιστικῆς τυρανίας. Ἀπό τό νοῦ παρα­σύ­ρεται τό συναίσθημα στήν ἐπιθυμία τῶν παθῶν. Μόνη ἐπιδίωξη καθίσταται ἡ ἡδονή, ἡ ὁποία προκαλεῖ τό μίσος πρός τούς ἄλλους. Ἔτσι ἀπομονώνεται ὁ ἄνθρωπος στίς ἡδονές καί τά πάθη του, καί ζεῖ τήν ψευτοε­λευθερία του μέσα στήν προσωπική φυλακή του. Ἡ ἐπιθυμία ἀκο­λου­θεῖ τόν «ἀφη­νιά­σα­ντα» νοῦ καί τό ἡδονικό συναίσθημα. Ὑποτάσσεται στά πάθη καί θέτει τήν τελευταία σφραγίδα τῆς ἀκαθαρσίας στήν προσωπι­κό­τητα.

Ὁ ἴδιος ἅγιος Γρηγόριος ὀνομάζει τά πάθη «ὁδούς διεστραμμένας καί σκολιάς» καί ὑπογραμμίζει, ὅτι οἱ αἰτίες πού τά δημιουργοῦν εἶναι ἡ ἀμετρία καί ἡ παράχρηση. Ἡ ξένη πρός τό μέτρο τῆς φύσεως ἱκανοποίηση τῶν ἐπιθυμιῶν τοῦ σώματος γεννᾶ τά πάθη. Ἡ κατάχρηση στήν τροφή δη­μιουρ­γεῖ τό πάθος τῆς γαστριμαργίας, τῆς πολυπο­σίας, τῆς μέθης, τῆς ἀκολασίας. Ἡ παρά φύση ἀγάπη πρός τό σῶμα τά σωματικά - σαρκικά πο­νη­ρά πάθη. Ἡ κολακεία τῶν ἱκανοτήτων, τά πάθη τῆς ὑπερηφάνειας, κενο­δο­ξίας, φιληδονίας, φιλοϋλίας κ.λ.π.

Ὁ ἄνθρωπος δέν εἶναι πλασμένος γιά τά πάθη, ἀλλά γιά τήν ἁγιό­τη­τα. Μπορεῖ ἡ πτώση νά τόν περιπλάνησε μακράν τοῦ Θεοῦ, δέν τοῦ ἀφήρεσε ὅμως τή δυνατότητα νά ποθεῖ τόν προορισμό του, πού εἶναι τό «καθ΄ ὁμοίωσιν». Κάτω ἀπό τό βάρος τῆς σήψεως καί τῶν παθῶν διατηρεῖται σέ κάθε ἄνθρωπο ἡ μικρή σπίθα τῆς ἐλπίδος γιά κάθαρση καί ἀπαλλαγή. Γιά τήν κάθαρση ἀπό τά πάθη χρειάζεται μετάνοια, μέ τήν ὁποία θά ἔλθει στήν ψυχή τό νέο φρόνημα, ἡ καινούργια σκέψη, ἡ χριστια­νική νοοτρο­πία. Εἶναι ἀνάγκη νά νεκρώσουμε τήν παρά φύση κατάστα­ση τῶν παθῶν καί νά ἐπιστρέψουμε στή φυσική ζωή. Νά μισήσουμε τήν ἁμαρτία καί νά ἀγαπήσουμε τήν ἀρετή. Νά ἑτοιμασθοῦμε γιά πόλεμο πνευματικό κατά τοῦ ἑαυτοῦ μας, τοῦ διαβόλου καί τοῦ κόσμου.

Ἀγαπητοί μου Χριστιανοί.

Ὁ ἄνθρωπος τῶν παθῶν μπορεῖ ἐξωτερικά νά πλουτίζει, νά εὐημε­ρεῖ, νά προοδεύει, ἐσωτερικά ὅμως εἶναι δυστυχισμένος. Κατατρώγει τήν ὕπαρξή του καί δηλητηριάζει τή ζωή του. Ἀντί τῆς εὐλογίας ἔχει τήν ὀργή τοῦ Θεοῦ, ἡ ὁποία σάν κεραυνός ξεσπᾶ «ἐπί τούς υἱούς τῆς ἀπειθείας». Ἡ εὐτυχία τῆς εὐλογίας ὑπάρχει ἐκεῖ ὅπου κυβερνᾶ ὁ Χριστός. Ἄς ἐνδυθοῦμε τήν καθαρότητα τῆς ἐν Χριστῷ ζωῆς κι ἄς Χρι­στο­ποιήσουμε τήν ὕπαρξή μας. Ἄς γίνουν «τά πάντα καί ἐν πᾶσι Χριστός» στή ζωή μας.